Over kettingreacties gesproken

Chemie-Pack in de fik. Explosies, chaos, niet bepaald om te lachen. Maar weet je waar ik vooral jeuk van krijg – met dank aan een cursus wetenschapscommunicatie? De onzin in de media.

De media zijn in dit soort situaties verantwoordelijk voor het verspreiden van duidelijke informatie, omdat veel mensen niet over de kennis beschikken om de gevolgen van de gebeurtenissen in te schatten. Het gaat echter niet alleen om de situatie op zich, maar ook om emotie. Dus opdracht één: voorkom paniek. Aan de grond onder de rookwolk worden geen gevaarlijke concentraties van chemicaliën gemeten, meldt de overheid al snel. Prima, als je mensen maar binnen houdt totdat je het zeker weet.
Opdracht geslaagd? Nee. Want ondertussen gaat het aan de lopende band fout. Journalisten hebben zelf immers de ballen verstand van dit soort dingen. Het NOS journaal komt met een zogenaamde deskundige die met een stalen gezicht vertelt dat het allemaal niet waar is. De rook is giftig, omdat elke rook giftige stoffen bevat. Uitermate geschikte opmerking als je lekker verwarring wilt zaaien, daar gaat de geloofwaardigheid van je informatie al. Terwijl niemand heeft gezegd, dat de rook níet giftig is. Bovendien een redenatie waar we echt iets aan hebben, aangezien we op menig warme zomerdag met zijn allen boven de barbecue hangen. En alsof het nog niet ongelukkig genoeg is, doet Metro er nog een schepje bovenop: de rook zou onder andere stikstof bevatten. Levensgevaarlijk!
Natuurlijk gaan er chemicaliën de lucht in. Maar niemand die er even bij zegt dat ‘chemisch’ niet hetzelfde betekent als ‘vreselijk eng’, nee, liever nog nemen alle media het woord zelf in de mond alsof het over pure verwerpelijkheid gaat. ‘Het zijn wel chemische stoffen!’ Wat denk je dat er in je eten zit? Laten we er vooral niet over reppen dat veel van wat we dagelijks doorslikken ook uit zulke bedrijven komt. Veel leuker om te vertellen dat het blusschuim ook ‘chemisch’ was. Hallo! Waar wil je anders mee blussen? Vacuüm? Succes.
Neem nou alcohol, ongetwijfeld in grote hoeveelheden aanwezig geweest in het bedrijf. Waar het waarschijnlijk beter bekend is als ethanol, wat al een stuk exotischer klinkt nietwaar? Fikt als een tierelier, explodeert heerlijk als het in vaten zit. Giftig én kankerverwekkend. Maar dat wil dus niet zeggen dat het om iets vreselijks gaat, in ons biertje lusten we het graag. Bovendien, als het verbrandt blijft er nog minder van over dan de zooi die we dagelijks uit de uitlaat van onze auto’s laten pruttelen.
En dat geldt voor de meeste chemicaliën. Maarja, een beetje sensatie mag niet ontbreken. Zeker niet bij SBS, die nog even expliciet moet melden dat er kankerverwekkende stoffen op het terrein lagen (overbodige informatie dus). Geen woord over het feit dat de verbrandingsproducten daarvan met geen mogelijkheid meer diezelfde eigenschappen hebben.

En dit is pas het begin. Want nu komt de discussie op gang: dit had voorkomen moeten worden. Maar kán je zoiets voorkomen? Was de rook nu giftig of niet? En dan raken de media pas echt in de war. Want wie moeten ze nu laten horen? Alleen de overheid, die over realistische informatie beschikt? Te eenzijdig, want hoor- en wederhoor zijn heilig. Dus zijn het getroffenen die nu al het hoogste woord voeren op het journaal, boodschappen de wereld in bazuinend die nergens op slaan. We horen dat het in Moerdijk wachten was tot er iets zou gebeuren. En het stinkt er zo hard dat de rook wel giftig móet zijn (rotte appels ruiken ook niet bepaald lekker, maar ik zie niet direct een reden om met een mondkapje te gaan lopen). Zelfs de vergelijking met Tsjernobyl heeft vrije doorgang naar het publiek. Opmerkingen die nu wel door heel Nederland voor waar worden aangenomen. Omdat de journalist het verschil niet ziet.